PROCEDURA  POSTĘPOWANIA W SYTUACJI POWZIĘCIA PODEJRZENIA O STOSOWANIU PRZEMOCY DOMOWEJ

Przemoc domowa to działanie lub zaniechanie dokonywane w ramach rodziny przez jednego z jej członków przeciwko pozostałym, z wykorzystaniem istniejącej lub stworzonej przez okoliczności przewagi sił, zasobów lub władzy, godzące w ich prawa lub dobra osobiste, a w szczególności w ich życie lub zdrowie (fizyczne czy psychiczne), powodujące u nich szkody lub cierpienie.

 

Od 28.09.2023 r. obowiązują przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 06.09.2023 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz.U. z 2023 r. poz. 1870)dotyczące przemocy domowej.

Rodzaje przemocy domowej:

• przemoc psychiczna,
• przemoc fizyczna,
• przemoc seksualna,
• przemoc ekonomiczna,
• izolacja,
• ubezwłasnowolnienie,
• obniżenie poczucia własnej wartości,
• manipulacja itp.

Szkody w psychice dziecka są takie same gdy jest ono ofiarą przemocy  lub tylko obserwatorem konfliktów lub przemocy pomiędzy dorosłymi.

Procedura „Niebieskiej Karty” nakłada na szkołę określone zadania w przypadku podejrzenia o stosowanie wobec ucznia przemocy domowej, jeżeli np. uczeń:

• ma ślady przemocy fizycznej – ślady uderzeń, oparzeń, siniaki, rany, często zdarzające się opuchlizny, złamania, zwichnięcia itd.,
• ma ślady przemocy psychicznej – moczenie, nadmierna potliwość, bóle, zaburzenia mowy związane z napięciem nerwowym itd.,
• przejawia trudności w nawiązywaniu kontaktu, niską samoocenę, wycofanie, lęki, depresję, płaczliwość, zachowania destrukcyjne, agresję, apatię, nieufność, uzależnianie się od innych, zastraszenie, unikanie rozmów itd.,
• ma brudny strój, nieodpowiedni do pory roku, rozwój, wzrost i wagę nieadekwatne do wieku, nie korzysta z pomocy lekarza mimo przewlekłej choroby itd.,
• opowiada o przemocy w domu.

 

Karta stanowi ważny element w walce z przemocą domową, ponieważ dokumentuje sytuacje pokrzywdzonego ucznia i stanowi dowód w postępowaniu przygotowawczym
i ewentualnej sprawie karnej o znęcanie się.

 

Rozpoznanie przemocy w rodzinie i wypełnienie „Niebieskiej Karty” to początek procesu wspierania ofiary przemocy. Podejmowanie interwencji  wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywające się na podstawie procedury „Niebieskiej karty” nie wymaga zgody ucznia dotkniętego przemocą.

 

1. Dyrektor realizując zadania wynikające z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 września 2023r. w sprawie procedury „Niebieskiej Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”, wyznacza na terenie szkoły osobę koordynującą działania w tym zakresie, np. pedagogalub psychologa szkolnego.

2.  Każdy pracownik szkoły jest zobowiązany do zgłoszenia wychowawcy klasy lub bezpośrednio wskazanej przez dyrektora szkoły osobie, uzasadnionego podejrzenia dotyczącego stosowania przemocy w rodzinie ucznia – przy zgłoszeniu należy sporządzić notatkę służbową (załącznik numer 1).

Przyjmowanie zgłoszenia o pomoc:

• Żaden sygnał o zaistnieniu przemocy nie może być zlekceważony.
• Pierwszy kontakt z ofiarą/świadkiem jest bardzo ważny i powinien przebiegać w atmosferze zrozumienia.
• Zgłaszający są w stanie silnego wzburzenia spowodowanego zaistniałą sytuacją przemocową.
• Zgłaszający zwykle nie są w stanie zdiagnozować sytuacji, podając za przyczynę zgłoszenia interwencji ostatnie zdarzenia, często tragiczne lub dotkliwe.
• Przyjmujący zgłoszenie w sposób krótki powinien ustalić jak najwięcej szczegółów dotyczących zdarzenia.
• Przyjmujący rejestruje zgłoszenie i podejmuje dalsze kroki zgodne z procedurą.

3.   Do podstawowych zadań szkoły w ramach procedury należy:

a)  diagnoza sytuacji i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą domową, w tym w szczególności dzieci;

b)  zapewnienie i zorganizowanie niezwłocznie dostępu do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia w/w osoby;

c)  udzielenie kompleksowych informacji rodzicowi, opiekunowi prawnemu, faktycznemu lub osobie najbliższej o możliwościach pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej oraz wsparcia w rodzinie, w tym o formach pomocy dzieciom świadczonych przez instytucje i podmioty w zakresie specjalistycznej pomocy na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie.

4.  Pedagog lub psycholog przeprowadza z dzieckiem rozmowę wyjaśniającą i sporządza notatkę z rozmowy.Działania z udziałem osób doznających przemocy domowej przeprowadza się, w miarę możliwości, w obecności psychologa.

Rozmowa z ofiarą przemocy:

• W pierwszym kontakcie dajemy wiarę ofierze przemocy.
• Dajemy wsparcie.
• Zapewniamy bezpieczeństwo.
• Pouczamy o możliwościach dalszego postępowania.
• Nie oceniamy.
• Nie składamy zobowiązań bez pokrycia.

5.  Rozmowę z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą domową, przeprowadza się w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi i poszanowanie godności tej osoby oraz zapewniających bezpieczeństwo.

6.  W razie konieczności pracownik oświaty organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą domową.

7. Następnie, wzywa się na rozmowę wyjaśniającą rodzica, opiekuna prawnego, opiekuna faktycznego lub najbliższą dziecku osobę, niepodejrzewaną o przemoc, w celu wyjaśnienia sytuacji.

8.  Jeżeli osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie wobec dziecka, są rodzice, opiekunowie prawni lub faktyczni, działania z udziałem dziecka przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej (w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138, z późn. zm.2), zwanej dalej „osobą najbliższą.

9.  Wszczęcie procedury następuje przez wypełnienie przez osobę wskazaną przez dyrektora szkoły (np. psychologa, pedagoga) w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie (formularz „Niebieska Karta” – A).

10.  W przypadku braku możliwości wypełnienia formularz „Niebieska Karta” – A, z uwagi na nieobecność osoby, co której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą domową, stan jej zdrowia lub ze względu na zagrożenie jej życia lub zdrowia, wypełnienie formularz „Niebieska Karta – A” następuje niezwłocznie po nawiązaniu bezpośredniego kontaktu z tą osobą lub po ustaniu przyczyny uniemożliwiającej jego wypełnienie.

11. W przypadku, gdy nawiązanie bezpośredniego kontaktu z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, jest niewykonalne, wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” następuje bez udziału tej osoby.

12.Działania z udziałem dziecka w ramach procedury NK powinny być  przeprowadzone  w obecności pełnoletniej osoby najbliższej (dziadkowie, rodzeństwo). W przypadku ich braku wskazany jest udział psychologa/pedagoga szkolnego.

13.Wszczynając procedurę, należy podjąć współpracę z OPS, policją, kuratorem sądowymlub inną instytucją wspomagającą rodzinę, np. PCPR, w celu zapewnienia bezpieczeństwa osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie.

14. Po wypełnieniu formularz „Niebieska Karta – A” osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, przekazuje się formularz „Niebieska Karta – B”. Jeżeli osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, jest dziecko, formularz „Niebieska Karta – B” przekazuje się rodzicowi, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu albo innej „osobie najbliższej”.

15.Formularz „Niebieska Karta – B” nie przekazuje się osobie, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie.

16.Przekazanie wypełnionego formularza „Niebieska Karta – A” do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego następuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 5 dni od dnia wszczęcia procedury.

17. Kopię wypełnionego formularza „Niebieska Karta – A” pozostawia się u wszczynającego procedurę.

18.Dalszy tok postępowania leży w kompetencji przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego.

19. Jeżeli w trakcie działań podejmowanych w ramach procedury, zachodzi podejrzenie, że osoba, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc domową, dopuściła się po raz kolejny stosowania przemocy w rodzinie, wypełnia się formularz „Niebieska Karta – A” w zakresie niezbędnym do udokumentowania nowego zdarzenia i przesyła go do zespołu interdyscyplinarnego.

20. Dyrektor szkoły zgłasza na Policję lub do prokuratury rejonowej podejrzenieo popełnieniu przestępstwa względem osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jestdotknięta przemocą domową.

 

21. Pracownik oświaty może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy domowej oraz informuje te osoby o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową.

 

22. W przypadku gdy osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocądomową jest osoba małoletnia:

• dyrektor szkoły niezwłocznie przesyła zawiadomienie o sytuacji dzieckado Sądu Rejonowego (wydział rodzinny i nieletnich) i do właściwego miejscowego ośrodkapomocy społecznej;
• pedagog, psycholog szkolny lub wychowawca klasy sporządza diagnozę sytuacji i potrzeb dzieckai opracowuje na jej podstawie plan działania placówki oświaty w stosunku do dziecka,z uwzględnieniem sposobów zapewnienia mu bezpieczeństwa, form wsparcia, kontaktówz osobami i instytucjami wspierającymi (np. pracownik socjalny, psycholog). Udzielakompleksowych informacji rodzicowi, opiekunowi prawnemu, faktycznemu lub osobienajbliższej o możliwościach pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznejoraz wsparcia rodzinie, w tym o formach pomocy dzieciom świadczonych przezinstytucje i podmioty w zakresie specjalistycznej pomocy na rzecz osób dotkniętychprzemocą domową oraz o możliwości podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą domową.

23.  W sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia dziecka dyrektor szkoły wzywa policję która umieszcza dziecko bez zgody opiekunów prawnych/rodziców w rodzinie zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego  lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu interwencyjnego.

24.  Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych instytucji.

Załącznik nr 1

 

ARKUSZ INFORMACYJNY DOTYCZĄCY UCZNIA –

W ZWIĄZKU Z PODEJRZENIEM LUB ZGŁOSZENIEM PRZEMOCY W RODZINIE

 

Imię i nazwisko ucznia ………………………………………………         klasa…………………………………

 

Szkoła …………………………………………………………………………………………………

 

Data wypełnienia formularza…………………………………………………………..………

 

(należy podkreślić wybrane informacje)

 

1. Opis wyglądu ucznia:

a) zaniedbania w zakresie higieny osobistej

b) zadrapania

c) zasinienia

d) oparzenia

e) złamania

f) zranienia

g) zwichnięcia

h)  inne urazy lub uwagi dotyczące wyglądu (jakie?) ………………………………………………………………………………………………….

 

2. Zachowanie ucznia:

a) niepokój, pobudzenie

b) wycofanie, zamknięcie w sobie, „dziwny spokój”

c) agresywność

d)  płacz

e)  inne (jakie?) …………………………………………………………………………………………….…....

 

3. Posiadane informacje dotyczące form krzywdzenia ucznia:

a) przemoc fizyczna

b) przemoc psychiczna

c)    zaniedbanie

d)  inne (jakie?)…………………………………………………………………………….

e)  brak informacji na ten temat

 

4  Źródło informacji: ……………………………………………………………………………………………

 

5.  Inne informacje istotne w rozpoznawaniu sytuacji ucznia:

 

 

…………………………………………………………….

                                                                                          Czytelny podpis osoby wypełniającej